موجود در کتابخانه تخصصی علوم حدیث
نویسنده اسمعیلی روزبهانی، عاطفه
موضوع-
راهنمای مکان کتاب-
نوع منبعپایان نامه
تاریخ تولید2020-12-05
دانشگاهقرآن و حدیث - پردیس تهران
رشته تحصیلیعلوم قرآن و حدیث
سال تحصیل1393
چکیدهبکار گیری هنرمندانه عناصر داستان, نقش به سزایی در ارائه داستان ایفا می‌صکند یکی از عواملی که در داستان پردازی موفق مؤثر شناخته شد, استفاده درست و کار آمد از عناصر داستان است. در این بین حدود هفت عنصر اصلی از سوی پژوهشگران عرصه داستان نویسی معرفی گردید که اهم آن‌ها شخصیت‌صپردازی, خیال پردازی, صحنه‌صپردازی, گفتگو و روایت گری, فضا و پیرنگ است. داستان در کتب آسمانی به وفور دیده می‌صشود به گونه-ای که اغلب حوادث بر اساس داستان به خواننده گزارش می‌صشود. در بین کتب آسمانی قرآن شیوه‌صای خاص در داستان پردازی اتخاذ کرده؛ خداوند حوادث تاریخی و واقعی را بصورت هنرمندانه به خواننده عرضه می‌صکند. یکی از جلوه‌صهای هنری داستان‌صهای قرآن استفاده درست و کار آمد از عناصر داستان است. در داستان‌صهای قرآن به عناصر شخصیت‌صپردازی, خیال پردازی, صحنه‌صپردازی, گفتگو و روایت گری, فضا و پیرنگ بها داده شده رویکرد قرآن در استفاده از عناصر اینگونه است که از هر عنصر به اندازه کافی, بجا و درست استفاده شده به گونه‌صای که هدف هدایتگری آیات برآورده می‌صشود. از جمله داستان‌صهای قرآن که شگفتی‌صهای بسیاری در آن نهفته است و برای خواننده جذاب و دلپذیر است داستان‌صهای قرآن درباره حضرت داوود 7 و حضرت سلیمان 7 است در این داستان‌صها بیش از هر عنصری عنصر شگفتی, شخصیت پردازی, صحنه پردازی, گفتگو و روایت گری نمود پیدا کرده است البته سایر عناصر در جای خود مورد استفاده قرار گرفته است. همان‌طور که اشاره شد شیوه خاص داستان پردازی قرآن یکی از عواملی است که مفسران را بر آن داشته تا با دقت نظر به داستان‌صها وارد شوند, حوادث آن را تحلیل کنند و از آن عبرت گیرند. برخی از تفاسیر با اینکه سبقه و پیشینه کهنی دارند به عناصر داستان که دانشی تازه به ظهور رسیده است بها داده‌صاند از جمله این تفاسیر تفسیر مفاتیح الغیب است. از سوی دیگر در میان تفاسیر جدید, برخی مفسرین داستان‌صهای قرآن را با رویکرد نمایشی و تصویر هنری بررسی کرده-اند تفسیر فی‌صظلال القرآن چنین رویکری به داستان‌صها دارد. فخررازی با استناد به ظاهر آیات و دقت در برخی روایات, توانسته است برخی عناصر داستان مانند شخصیت‌صپردازی, صحنه‌صپردازی, گفتگو, خیال انگیزی و ... را برای خواننده باز کرده و جلوه‌صهای هنری داستان را عرضه نماید. روش وی در پردازش عناصر در همه داستان‌صها یک دست نیست گاه اتفاق افتاده است که مفسر به برخی از عناصر اهمیت ویژه داده اما برخی دیگر از عناصر از نگاه مفسر پنهان مانده. سید قطب نیز که رویکرد نمایشی به داستان دارد به صورت خاص و ویژه به عناصر بها نداده بلکه گاه نکاتی را از قلم انداخته که فخررازی به آن توجه داشته. سید قطب نیز با استفاده از ظاهر آیات و روایات به داستان پرداخته و عناصری همچون صحنه‌صپردازی, شخصیت‌صپردازی, گفتگو و خیال انگیزی و ... را مورد توجه قرار داده اما باید توجه داشت که رویکر کلی سید قطب در داستان به این گونه است که هر عنصر را به همان میزان که قرآن پرورش داده است به خواننده نشان دهند لذا رجوع وی به روایات نسبت به فخررازی کمتر بوده است. مفسر گاه بخاطر این‌صکه مبادا تفسیر وارد اسرائیلیات شود, از طرح داستان پرهیز می‌صکند و کاملا داستان را کنار می‌صگذارد اما در برخی موارد در دام اسرائیلیات می‌صافتد. فخررازی نیز در برخی داستان‌صها به اسرائیلیات ورود پیدا کرده است؛ اما باید توجه داشت که در برخی موارد انجا که سید قطب نتوانسته است از اسرائیلیات به سلامت عبور کند, فخررازی توانسته است با بررسی منطقی آراء منحرف و اسرائیلیات, از دام اقوال رهایی پیدا کند.کلید واژه: داستان‌صهای قرآن, عناصر داستان, حضرت داوود, حضرت سلیمان, داستان در مفاتیح الغیب, داستان در فی ظلال القرآن
کلیدواژه ها -
