موجود در کتابخانه تخصصی علوم حدیث
نویسنده رحمتی، سید مهدی
موضوع-
راهنمای مکان کتاب-
نوع منبعپایان نامه
تاریخ تولید2020-12-05
دانشگاهقرآن و حدیث - پردیس تهران
رشته تحصیلیعلوم قرآن و حدیث
سال تحصیل1395
چکیدهتکفیر به معنای نسبت کفر دادن به دیگری است که در انتساب کفر به مسلمانان، غلبه‌ی استعمال پیدا کرده است. کاربست صحیح تکفیر در جهت رویارویی با بخشی از انحرافات در زمینه‌ی مسائل ضروری اسلام، امری مورد اتفاق از منظر فقهای فریقین است که اگر بر اساس معیارها و شرایط اثبات مفاهیم دینی مرتبط با ضروریات دین (ایمان و کفر) رخ ندهد، دچار آسیب و انحراف شده و به دستاویزی برای کافرانگاری مسلمانان و ارتکاب اعمال خشونت‌بار ضد انسانی مبدل می‌شود. جهان امروز و به‌ویژه جهان اسلام، درگیر خطر بزرگ شکل‌گیری و گسترش گروه‌هایی با تعصبات دینی و ظهور اقدامات تکفیری خشونت‌آمیز شده است؛ جریان‌هایی که در ادبیات سیاسی امروزه با عناوینی همچون سلفیه جهادی و سلفیه تکفیری یاد می‌شوند و با انعطاف‌ناپذیری در برابر جامعه‌ی جهانی تنها بر ضرورت پیاده شدن برنامه‌ها و قوانین اسلامی، آن هم با تفسیر خاص و انحصارگرایانه از سوی خود، تأکید دارند. نوشتار حاضر با عنایت به وحدت مبنایی جریانهای افراطگرای سلفی در تکفیر مسلمانان و شهرت جهانی جریان تکفیری ص‌داعش╗ در جامعه‌ی جهانی، به عنوان پیشتاز در عرصه خشونت به نام اسلام عزیز، با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی و نقد مستندات قرآنی داعش به عنوان یک نمونه کامل و مهم‌ترین جریان تکفیری شناخته شده در عرصه بین الملل پرداخته است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که جریانهای تکفیری معاصر با محوریت داعش، جریانهای التقاطی و شکل-گرفته براساس دو اندیشه‌ی توحید قبوری وهابیت و توحید قصوری متأخر از آن در چند دهه‌ی گذشته است. این جریان‌ها معتقدند که استفاده از خشونت و ترور مبتنی بر تکفیر برای تحقق خلافت اسلامی و برکناری رهبرانی که به گفته آن‌ها براساس اسلام حقیقی حکومت نمی‌کنند و در سیطره‌ی آنان اعمال خلاف دستورات اسلام و توحید رخ می‌دهد، یک وظیفه اسلامی است. ایده جریانهای تکفیری سلفی فراورده‌ی گفتمانی سه عنصر ص‌حاکمیت خدا╗، ص‌جاهلیت جهان و جهانی بودن اسلام╗ و ص‌جهاد╗ است. پایه اصلی معرفت‌شناسی آن بر ص‌نص‌گرایی افراطی مبتنی بر اصالت ظاهر╗ با تمرکز بر آیات ص‌ایمان و کفر╗ و ص‌جهاد╗ استوار بوده که عقل‌ستیزی و سلفی‌گری بر بنیان فکری این نوع معرفت‌شناسی بنا نهاده شده است. از دیگر سو، مبانی انسان‌شناسی این جریان بر تکلیف‌گرایی شدید و تکفیر گسترده دیگر مسلمانانی که اندیشه و عمل متفاوتی دارند بنا شده است. رهاورد تحقیق آن است که داعش، برخلاف ادعای خود، فاصله بسیاری با آموزه‌های اسلامی و حتی فطرت انسانی دارد. در این میان به سبب آن‌که تکفیر و اقدامات خشونت‌گرایانه می‌تواند گشایش جبهه های درونی در جهان اسلام و اختلافات را در میان گروه‌های مختلف اسلامی توسعه دهد، نقش اندیشمندان مسلمان در جلوگیری از تفکر تفرقه انگیز تکفیری بیش از پیش سنگین‌تر می‌نماید
کلیدواژه ها -
